Porwanie rodzicielskie i uprowadzenie dziecka, choć pojęciowo wydają się zbliżone to jednak nie są to określenia tożsame. Pierwsze niesankcjonowane karnie, znamiona drugiego czynu określa zaś art. 211 kk. Jakie są różnice i co zrobić w sytuacji porwania dziecka – o tym poniżej. Zapraszam do lektury.
I. Uprowadzenie dziecka – czyn z art. 211 Kodeksu karnego
Zgodnie z art. 211 kodeksu karnego (dalej „KK”) kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Podstawowym zachowaniem sprawcy jest zatem uprowadzenie małoletniego poniżej 15 roku życia, przez które rozumie się najczęściej zabranie (usunięcie, wyjęcie, porwanie, przeniesienie) osoby pozostającej pod opieką lub nadzorem w inne miejsce, wbrew woli osoby sprawującej opiekę lub nadzór, i tym samym pozbawienie osoby uprawnionej możliwości faktycznego sprawowania opieki lub nadzoru (M. Szewczyk, Przestępstwa przeciwko rodzinie, s. 755–756; A. Wąsek, Przestępstwa przeciwko rodzinie, s. 1064–1065).
Tym samym uprowadzenie sprowadza się do pozbawienia rzeczywistego władztwa uprawnionej osoby nad dzieckiem poniżej 15 roku życia lub osobą nieporadną.
Zatrzymanie natomiast polega na skłonieniu lub zmuszeniu osoby pozostającej pod opieką lub nadzorem innej osoby do pozostania w miejscu, w którym przebywa, wbrew woli osoby uprawnionej do opieki lub nadzoru (A. Wąsek, Przestępstwa przeciwko rodzinie, s. 1065–1066).
Małoletni zatem w miejscu zatrzymania znalazł się legalnie i dobrowolnie, a w wyniku działania sprawcy uniemożliwiającego mu opuszczenie tego miejsca dochodzi do popełnienia uprowadzenia.
Zaznaczyć ż tym miejscu należy, że bez znaczenia jest zgoda małoletniego na działanie sprawcy. Istota przestępstwa sprowadza się tutaj do tego, że sprawca działa wbrew woli osób sprawujących opiekę lub nadzór. Wola ta może być wyrażona wyraźnie lub w sposób dorozumiany, tj. nie została ujawniona, ale można domniemywać, że zachowanie sprawcy jest z tą wolą niezgodne (A. Ratajczak, Przestępstwa przeciwko rodzinie, s. 225).
W kontekście relacji rodzicielskich o uprowadzeniu dziecka można mówić tylko wtedy, gdy rodzic zabierający dziecko spod opieki drugiego rodzica ma co najmniej ograniczone prawa rodzicielskie w stopniu niepozwalającym mu na decydowanie o miejscu pobytu dziecka. Jeżeli oboje z rodziców mają pełną władzę rodzicielską to w sytuacji jak wyżej nie dochodzi do popełnienia przestępstwa.
Przestępstwo uprowadzenia jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 i jest ścigane z oskarżenia publicznego z urzędu.
II. Porwanie rodzicielskie
Od uprowadzenia dziecka należy odróżnić porwanie rodzicielskie tj. sytuację, w której dziecko zostaje zabrane przez jednego z rodziców spod opieki i bez zgody drugiego, a oboje rodzice mają równe prawa rodzicielskie bądź mogą na równi decydować o miejscu jego pobytu. Jak już wyżej wskazano czyn ten nie stanowi przestępstwa.
III. Porwano mi dziecko. Co robić?
Oczywiście w pierwszej kolejności należy zgłosić porwanie/uprowadzenie Policji. Nie należy się zrażać faktem, że rodzic nie ma ograniczonej władzy rodzicielskiej. Zabranie lub przetrzymywanie dziecka przez drugiego z rodziców wiąże się z brakiem informacji o obecnym miejscu jego pobytu, a wówczas można już mówić o zaginięciu dziecka.
Dalsze kroki powinny być już podejmowane przed Sądem. W takiej sytuacji powinien zostać złożony wniosek o odebranie dziecka. Jeżeli tylko sąd uzna zasadność wniosku to wówczas wyda postanowienie, w którym zakreśli termin dla drugiego rodzica do oddania dziecka dobrowolnie. Po jego bezskutecznym upływie zleci przymusowe odebranie małoletniego. Co więcej, takie działania drugiego rodzica stanowią podstawę do złożenia dalszego wniosku o ograniczenie/pozbawienie go władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.
W sytuacji jak wyżej warto zawsze skonsultować się z adwokatem lub radcą prawnym.
W przypadku, gdybyś potrzebował porady prawnej w wyżej wymienionym lub innym zakresie – zachęcam do kontaktu.